Pollution studies in Mongolia's capital city

Монгол Xэл

Prof. S. Lodoysamba is the feature person for the 4^th installment of Meet Mongolia’s Scientists Series.  Lodoysamba, a retired Professor of Electronics at the National University of Mongolia, has led an interesting and varied career, working on problems in nuclear science, computer hardware, and air pollution. Most recently, he has been working on conducting studies on different types of ger stoves and fuel combinations to determine the most efficient combo, in terms of PM emissions. He has been my main collaborator on air pollution studies during my time in UB.

One of the most fascinating aspects of Lodoysamba’s career track is how it has followed important aspects of Mongolia, including the Cold War Era, mining, and, currently, the off the charts levels of air pollution in UB. After completing his master’s degree in Physics in 1972, Lodoysamba was recruited as a computer hardware engineer to the Joint Institute for Nuclear Research (JINR) in Dubna, Russia (at this time, of course, it was the USSR). During the communist era, JINR recruited top talent from many of its member states, such as Mongolia, North Korea, Germany, Hungary, and China, to name a few. Recruits would eventually return to their country with scientific and engineering skills that they then shared in their home universities.

Based on his work in Dubna, Lodoysamba returned to Mongolia and set up the first Mongolian computer network, connecting a computer, mini-computer, and analyzer to conduct nuclear experiments at the Nuclear Research Center, a facility associated with the National University of Mongolia. He helped build many of the instruments still used there, including a neutron generator and microtron. He later went to Moscow State University, and obtained his PhD in Automation in 1986. Again, returning to Mongolia, Lodoysamba also applied nuclear techniques to the mining industry, developing and marketing a technique to measure the degree of fluoride enrichment in raw and processed calcium fluoride deposits in Mongolia.

Lodoysamba became interested in air pollution issues in the 2004, as air quality in Ulaanbaatar worsened, due to a booming population with increased energy demands that was (and is still being) met by an antiquated power plant system and inefficient smoke-spewing ger stoves. At various stations around UB, he has managed PM2.5, PM10, and BC monitoring, as well as elemental analysis and subsequent source appointment of PM samples.  He and his air pollution team have collaborated with, among others, International Atomic Energy Agency, The World Bank, The Asian Development Bank, and The Institute of Geological and Nuclear Sciences at the National Isotope Centre in New Zealand.

If you would like to read a recent paper that includes work by the Lodoysamba group, please click here.

 

Монгол Xэл:

Монголын эрдэмтэдтэй танилцана уу цувралынхаа 4 дэх дугаараар профессор Лодойсамбыг онцолж байна. Лодойсамба нь МУИС-н Электроникийн чиглэлийн профессор байсан бөгөөд одоо тэтгэвэртээ гарсан ч цөмийн шинжлэх ухаан, комьпютерийн чиглэл болон агаарын бохирдлын чиглэлээр маш сонирхолтой бөгөөд олон төрлийн ажлуудыг удирдан зохион байгуулж байжээ. Сүүлийн үед л гэхэд тэрээр  РМ- н ялгаруулалт хамгийн бага гаргадаг зуух болон түлшний судалгааг удирдан ажиллаж байгаа юм. Тэрээр Улаанбаатар дахь миний агаарын бохирдлын судалгааны хамгийн гол хамтран ажиллагч юм.

 

Лодойсамба гуайн амьдралын замналын хамгийн гайхалтай нь тэрээр Монголын  чухал асуудлуудыг сонгон авдагт  байгаа юм, хүйтэн дайны үе, уул уурхай мөн хэмжээнээс хэтэрсэн Улаанбаатарын агаарын бохирдол гэх мэт. Магистрын зэргээ 1972 онд Физикийн салбарт хамгаалсныхаа дараагаар Лодойсамба Оросын (тэр үеийнхээр бол ЗХУ)  Дубна дах Цөмийн Шинжилгээний  Нэгдсэн Институтад компьютерийн инженерээр элсэн орсон байна. Комунизмын үед ЦШНИ  нь адилхан комунист орнууд болох Монгол, Хойд Солонгос, Герман, Унгар, Хятад гэх мэт орнуудаас хамгийн чадварлаг залуусыг  элсүүлж авдаг байжээ. Ажиллагсад  нь буцаж ирээд  өөрсдийн төрөлх нутагтаа  шинжлэх ухааны болон инженерийн чадвараа төрөлх сургуулиудтайгаа хуваалцдаг байсан байна.

Дубнад хуримтлуулсан туршлагынхаа үндсэн дээр Лодойсамба Монголд буцаж ирээд анхны компьютерийн сүлжээг, компьютерийн холбоос, мини-компьютер болон цөмийн судалгааны анализатор зэргийн холбоосыг хийж  МУИС-н харъяа Цөмийн судалгааны төвд цөмийн физикийн турлага явуулж байжээ. Одоо ч гэсэн тэнд хэрэглэгдэж байгаа нейтрон үүсгэгч, микротон гэх мэт олон багажуудыг бий болгоход тэрээр маш их тус нэмэр оруулсан байна. Тэрээр хожим нь Москвагийн Улсын их сургуульд явж амтоматчиллын доктор болж ирээд уул уурхайн үйлдвэрт цөмийн технологи нэвтрүүлэхээр ажиллаж, Монголын жоншны үйлдвэрт жоншны хүдрийн болон баяжмалын найрлага тодорхойлох багаж зохион бүтээж зах зээлд нэвтрүүлсэн юм.

2004 оноос Улаанбаатрын агаар хүн амын огцом нэмэгдэлтээс болж  эрчим хүчний  хэрэглээ ихсэж хуучирч үеэ өнгөрөөсөн цахилгаан станцын ачаалал нэмэгдэж илүү их утаа хаяснаас, мөн гэр хорооллын зуухны дутуу шатсан нүүрсний утаанаас болж  доройтож эхэлсэн тул тэр үеэс хойш  Лодойсамба агаарын бохирдлын талаар илүү сонирхож эхэлсэн байна. Улаанбаатрын эргэн тойрон дох олон газруудад станц байрлуулан тэднээсээ РМ2,5 РМ10 дээж авч анализ хийн бохирдлын эх үүсгүүрүүдийн бохирдолд оруулах хувийг тодорхойлж чадсан юм. Тэр болон түүний баг Олон улсын атомын энергийн агентлаг,  Дэлхийн банк, Азийн хөгжлийн банк, Шинэ Зеландын Газарзүй ба Цөмийн шинжлэх ухааны төвтэй хамтран ажилласаар иржээ.

Хэрэв та Лодойсамбын багийн хийсэн ажлуудтай танилцахыг хүсвэл энд дарна уу.